Léon Spilliaert in het Prentenkabinet van KBR
Door dr. Daan van Heesch, Hoofd van het Departement Prenten en Tekeningen bij de Koninklijke Bibliotheek van België
De contacten tussen Léon Spilliaert en de Koninklijke Bibliotheek van België (KBR) gaan terug tot 1919, toen het Prentenkabinet het album Sites brabançons rechtstreeks van de kunstenaar verwierf. Op dat ogenblik woonde Spilliaert nog in het nabijgelegen Sint-Jans-Molenbeek. Datzelfde jaar kocht het Prentenkabinet ook de reeks Plaisir d’hiver van de Brusselse uitgeverij Van Oest.
In 1923, inmiddels teruggekeerd naar Oostende, verkocht Spilliaert de voorbereidende tekeningen voor Sites brabançons aan het Prentenkabinet, samen met twee andere tekeningen en zeven prenten. Latere contacten tussen Spilliaert en het Prentenkabinet zijn niet gedocumenteerd.
De verzameling kreeg pas definitief vorm na het overlijden van de kunstenaar. In 1956 kocht KBR de ontwerptekeningen voor Plaisir d’hiver van de Belgische feministe Céline Dangotte (1883-1975), die het lithografisch album in 1918 had gepubliceerd. De belangrijkste kern van de collectie is echter afkomstig uit de nalatenschap van Spilliaert. Tussen 1957 en 1960 verkocht zijn weduwe Rachel Vergison namelijk 154 achtergebleven tekeningen aan het Prentenkabinet. Deze bladen, vaak kleiner van formaat, bleven onverkocht door hun weinig commercieel karakter of waren persoonlijke werken die nooit bedoeld waren voor de verkoop. Zo werpt de Spilliaert-collectie van het Prentenkabinet licht op enkele minder bekende en meer intimistische aspecten van zijn oeuvre.
De Koninklijke Bibliotheek van België bezit met 188 unieke werken en 36 prenten de grootste openbare collectie van Spilliaerts kunst. De verzameling werd later uitgebreid door aankopen via de kunsthandel en veilingen en ook door schenkingen. Een bijzondere bijdrage kwam van Georges Froidcourt (1885-1972), een Luikse magistraat, die in 1969 elf tekeningen van Spilliaert aan het Prentenkabinet schonk. Tot de recentste aanwinsten behoort de ontwerptekening voor Le Sculpteur de masques (1907), een werk dat in 2024 door de Koning Boudewijnstichting aan het Prentenkabinet werd toevertrouwd.
De verzameling werd in 2018 gepubliceerd door Anne Adriaens-Pannier en Alain Jacobs in de collectiecatalogus Léon Spilliaert: De verzameling van de Koninklijke Bibliotheek van België/La collection de la Bibliothèque royale de Belgique en is ook online raadpleegbaar via belgica.kbr.be.
