Madeleine, het eerste en enige kind van Léon Spilliaert en Rachel Vergison, wordt op 15 november 1917 in Sint-Jans-Molenbeek geboren. Haar vader, dolgelukkig met zijn dochter, brengt haar en zijn vrouw vaak in beeld. Zodra Madeleine haar eerste flinke stappen zet, vergezelt ze hem tijdens zijn wandelingen in het park, stilletjes om hem niet te storen. Als kind raakt ze ook goed bevriend met enkele van Spilliaerts volwassen vrienden.

Zo gaan ze in de jaren 1920 naar het strand met de familie Oscar Jespers of Constant Permeke. Waarschijnlijk omwille van de bevriende kursaaldirecteur Henri Vandeputte neemt Madeleine midden jaren 1920 deel aan enkele loop- en zandkastelenwedstrijden, georganiseerd op het strand aan het Kursaal. Haar grote vriend is architect Pierre Vandervoort, aan wie ze een van haar eerste pianocomposities opdraagt. Ze heeft immers talent voor piano en muziek. Haar vader schenkt zijn talentvolle dochter een Pleyelpiano, laat haar lessen volgen in het Oostendse conservatorium en portretteert haar terwijl ze speelt. 1 In het Oostendse conservatorium krijgt ze pianoles van onder meer juffrouw Henriette Fremaut. Haar ouders nemen Madeleines muzikale talent en ambitie serieus en verhuizen daarom in 1935 zelfs definitief naar Brussel, zodat ze piano kan studeren aan het Koninklijk Conservatorium. 2

In 1936 neemt ze wel nog deel aan een concours in Oostende. Kort na het overlijden van haar grootmoeder Léonie Jonckheere trouwt Madeleine in augustus 1937 met de Nederlandse student Anthonius (Tony) van Rossum. 3 Haar huwelijk stemt Léon Spilliaert ongelukkig, niet alleen mist hij zijn dochter, ook haar pianospel verdwijnt uit zijn leven. Tijdens de oorlog krijgt het koppel drie kinderen: Irmingarde, Frederik en Johan. Op zondag bezoeken ze hun grootouders die in de buurt wonen. Spilliaert geeft zijn dochter boeken, onder andere filosofische literatuur, maar ook de bijbel. Die laatste geeft hij haar waarschijnlijk rond de tijd van haar scheiding. 4

Rachel trekt na de oorlog en het overlijden van Spilliaert in bij Madeleine, die er na haar scheiding alleen voor staat als moeder van drie kinderen. Samen authentificeren ze niet-gesigneerde werken van Spilliaert. Na de dood van haar moeder in 1979 wordt Madeleine alleen verantwoordelijk voor de meer dan 300 werken van Spilliaert in haar bezit. 5 Tot haar dood in 2005 draagt ze, onder meer door gesprekken met onderzoekers en museummedewerkers zoals Frank Edebau en Norbert Hostyn (MSK Oostende) en Francine-Claire Legrand en Anne Adriaens-Pannier (KMSKB, Brussel) en door een aantal schenkingen, bij aan Spilliaerts plaats in de kunstgeschiedenis.

Foto, Léon en Rachel Spilliaert met hun dochter Madeleine, Brussel, januari 1918. Fotograaf onbekend.
Léon Spilliaert, Madeleine aan de piano, 1928, potlood en gewassen Oost-Indische inkt op papier, 76 x 52 cm.

Voetnoten

  • 1

    Anne Adriaens-Pannier, ‘Een andere Spilliaert ver buiten de schijnwerpers’, in Anne-Adriaens Pannier, Patrick Derom en Edouard Derom (eds.), Léon Spilliaert: Dwalen door de stilte, Gent, Snoeck/Brussel, Patrick Derom Gallery, p. 10-11.

  • 2

    Anne Adriaens-Pannier, ‘Een andere Spilliaert ver buiten de schijnwerpers’, in Anne-Adriaens Pannier, Patrick Derom en Edouard Derom (eds.), Léon Spilliaert: Dwalen door de stilte, Gent, Snoeck/Brussel, Patrick Derom Gallery, p. 11.

  • 3

    Anne Testar, ‘Chronologie’, in Anne Adriaens-Pannier en Leïla Jerbouai, Léon Spilliaert. Lumière et solitude, tent. cat. (Londen, Royal Academy of Arts, 2020/Parijs, Musée d’Orsay, 2020-2021), Parijs, Musée d’Orsay en RMN Grand Palais, 2020, p. 18. Anne Adriaens-Pannier, ‘Een andere Spilliaert ver buiten de schijnwerpers’, in Anne-Adriaens Pannier, Patrick Derom en Edouard Derom (eds.), LéonSpilliaert: Dwalen door de stilte, Gent, Snoeck/Brussel, Patrick Derom Gallery, p. 10-11.

  • 4

    Anne Adriaens-Pannier, ‘Een andere Spilliaert ver buiten de schijnwerpers’, in Anne-Adriaens Pannier, Patrick Derom en Edouard Derom (eds.), Léon Spilliaert: Dwalen door de stilte, Gent, Snoeck/Brussel, Patrick Derom Gallery, p. 11. Anne Adriaens-Pannier, Edouard Derom en Johan van Rossum, ‘Familieherinneringen. Interview met Johan van Rossum’, in idem, p. 71.

  • 5

    Anne Adriaens-Pannier, ‘Een andere Spilliaert ver buiten de schijnwerpers’, in Anne-Adriaens Pannier, Patrick Derom en Edouard Derom (eds.), Léon Spilliaert: Dwalen door de stilte, Gent, Snoeck/Brussel, Patrick Derom Gallery, p. 10-11.

Laatst bijgewerkt: 17-12-2024